Kıdem tazminatı nasıl hesaplanır?

Kıdem tazminatı, işçinin aynı işyerinde belirli bir süre çalışmasının ardından, iş sözleşmesinin işveren tarafından haksız şekilde sona erdirilmesi veya belirli istisnai durumlar altında işçi tarafından sona erdirilmesi durumunda, çalıştığı süreye karşılık olarak işçiye ödenen tazminattır.

1475 sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesi, kıdem tazminatına hak kazanma koşullarını ve ödemeye ilişkin usul ve esasları belirler. İşçi, aynı iş yerinde en az bir yıl çalıştıysa, iş sözleşmesinin işveren tarafından haksız bir şekilde feshedilmesi durumunda veya belirli istisnai sebeplerle kendi isteğiyle feshetmesi halinde kıdem tazminatına hak kazanır.

Çalışanların kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için öncelikle işyerinde en az 1 yıl çalışmış olmaları gerekir. Kıdem süresi, çalışanın işe başlama tarihinden ayrılış tarihine kadar olan süreyi kapsar. 1475 Sayılı İş Kanunu’nun 14. Maddesinde kıdem tazminatına hak kazanılabilecek durumlar belirtilmiştir. Buna göre;

1. Kadın işçinin evlenmesi durumunda 1 yıl içinde kendi istediği ile iş sözleşmesini sonlandırması,
2. İşveren tarafından iyi niyet ve ahlak kurallarına aykırılık durumu dışındaki nedenlerle iş sözleşmesinin sonlandırılması,
3. Emeklilik veya yaş dışında diğer şartların tamamlanması durumunda iş sözleşmesinin işçi tarafından sonlandırılması,
4. Askerlik nedeli ile işçinin iş sözleşmesini sonlandırması,
5. İşçinin sağlık veya iyi niyet, ahlak kurallarına aykırılık sebebi ile iş sözleşmesini sonlandırması,
6. İşçinin ölümü durumlarında iş sözleşmesinin kendiliğinden sona ermesi durumlarında kıdem tazminatı ödenmelidir.

Kıdem tazminatı hesaplaması yapılırken dikkat edilmesi gereken detaylar şu şekildedir;

1. Brüt ücret dikkate alınır: Kıdem tazminatında, çalışanın son brüt ücreti esas alınır. Bunun yanında, işçiye sürekli olarak ödenen yan haklar da hesaplamaya dahil edilir.
2. Yan haklar dahildir: Sürekli ödenen prim, ikramiye, giyecek ve yakacak yardımı gibi menfaatler de kıdem tazminatı hesabında bir aya tekabül eden tutar olarak giydirilmiş ücrete eklenir.
3. Yıl bazında hesaplama yapılır: Çalışan her yıl için son aldığı maaşın brüt tutarına denk gelen kıdem tazminatını alacak şekilde hesaplanır.
4. Tam yıl dışındaki süreler de dahil edilir: Tam yılın üzerine eklenen günler de orantılı olarak kıdem tazminatına dahil edilir. İşten ayrılma tarihindeki giydirilmiş ücretin 365’e bölünmesiyle günlük kıdem tazminatı hesaplanır.
5. Kıdeme esas ücretin tavanı vardır: Kıdem tazminatı hesaplamasında kullanılan giydirilmiş ücret için belirli bir tavan tutar bulunmaktadır. Bu tavan tutar her altı aylık dönemlerde güncellenmektedir. Brüt kazancı, tavan ücretin üzerinde olan çalışanların kıdem tazminatı, bu tavan ücret üzerinden hesaplanır. Örneğin, 2024 yılı ikinci dönem için güncel kıdem tazminatı tavanı 41.828,42 TL olarak belirlenmiştir.
6. Damga vergisi kesintisi yapılır: Kıdem tazminatından yalnızca damga vergisi kesintisi yapılır. Damga vergisi oranı, brüt kıdem tazminatının binde 7,59 kadar olacaktır.

Evet vardır. 25.10.2017 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu ile, tazminatlarda zamanaşımı süresi 10 yıldan 5 yıla indirildi. Düzenlemeden önce kıdem veya ihbar tazminatları için işçiler, fesih tarihinden itibaren 10 yıl içinde başvuru yapabiliyorken, yeni düzenlemeyle bu süre 5 yıl olarak belirlendi.